هوش مصنوعی به سرعت در حال متحول کردن فرآیندهای طراحی و توسعه وب است. این فناوری قادر است وظایف را سریعتر انجام دهد، زمان تحویل پروژهها را کاهش داده و کارایی کلی را افزایش دهد. حتی در سال 2023، گزارش شده بود که توسعهدهندگان مبتنی بر هوش مصنوعی دو برابر سریعتر از همکاران خود عمل میکنند – و با توجه به پیشرفتهای چشمگیر این حوزه، این تفاوت اکنون بسیار بیشتر است.
با این حال، این پیشرفتها یک چالش اساسی را مطرح میکنند: افزایش مصرف انرژی ناشی از هوش مصنوعی. در حالی که ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی میتوانند وبسایتهای بهینهتر و کارآمدتری تولید کنند، اثرات زیستمحیطی کلی این فناوری نیازمند بررسی دقیق است.
در نگاه نخست، بهنظر میرسد که خودکارسازی فرایندها با استفاده از هوش مصنوعی میتواند منجر به کاهش مصرف انرژی شود. ابزارهایی که به طور خودکار طرحبندیهای واکنشگرا تولید میکنند، اندازه تصاویر را بهینهتر کرده و کدها را بازنویسی میکنند، طراحان را آزاد میسازند تا بر جنبههای خلاقانه طراحی تمرکز کنند. نکته مهم اینجاست که تسریع در زمان تحویل پروژهها نیز میتواند منجر به کاهش مصرف انرژی شود.
علاوه بر خودکارسازی، هوش مصنوعی در شناسایی ناکارآمدیها در کد و طراحی بسیار کارآمد است. الگوریتمهای پیشرفته میتوانند صفحات سبکنما (stylesheet) و فایلهای جاوا اسکریپت را بررسی کرده و انتخابگرهای استفاده نشده یا منطق تکراری را شناسایی کنند که این امر به تولید صفحههای سریعتر و با بارگذاری کمتر کمک میکند. برای مثال، هوش مصنوعی میتواند نرخ برخورد کش (cache hit rate) را تا 15% افزایش دهد، در نتیجه نیاز به بازیابی دادهها از سرور اصلی کاهش یافته و انرژی مصرفی نیز کم میشود.
هوش مصنوعی همچنین با بهبود تجربه کاربری (UX)، منافع پایداری را به همراه دارد. موتورهای شخصیسازی مبتنی بر هوش مصنوعی میتوانند فقط محتوای مورد نیاز بازدیدکنندگان را به صورت پویا نمایش دهند، که این امر از اسکریپتها و تصاویر غیرضروری جلوگیری میکند. این نه تنها عملکرد را افزایش میدهد بلکه تعداد درخواستهای سرور و انتقال دادهها را کاهش داده و در نتیجه مصرف انرژی در زیرساخت شبکه نیز کم میشود.
حتی با استفاده از دستورالعملهای مناسب، هوش مصنوعی میتواند به عنوان یک ابزار دسترسیپذیری عمل کند و اطمینان حاصل کند که وبسایتها استانداردهای طراحی فراگیر را رعایت میکنند. این امر نیاز به بازطراحی مجدد را کاهش میدهد که میتواند هزینههای زمان، پول و انرژی را به شدت افزایش دهد.
با وجود تمام مزایا، تولید تصاویر با استفاده از هوش مصنوعی چالشهای جدیدی را ایجاد میکند. تولید یک تصویر واحد توسط هوش مصنوعی میتواند انرژی معادل شارژ کردن یک گوشی موبایل مصرف کند! جدا جالب است بدانید که افزایش رایج طراحی مولد و نمونهسازی مبتنی بر هوش مصنوعی، میتواند اثرات زیستمحیطی این فرآیندها را به طور قابل توجهی تشدید کند.
مصرف آب نیز یک هزینه پنهان است. مراکز داده برای خنک کردن از سیستمهای تبخیری استفاده میکنند که میتوانند روزانه بین یک تا پنج میلیون گالن آب مصرف کنند و فشار زیادی بر منابع محلی، به ویژه در مناطق خشک وارد میکنند. تخمین زده میشود که تنها یک پرسش از ChatGPT میتواند تا نیم لیتر آب مصرف کند و با گسترش بیشتر کاربرد هوش مصنوعی، این میزان ممکن است تا سال 2027 به میلیاردها لیتر برسد.
فرسایش منابع و زبالههای الکترونیکی نیز دغدغههای مهمی هستند. قطعات پرکاربرد در خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی مانند GPUها، عمر کوتاهی دارند. پیشبینی میشود که تنها هوش مصنوعی میتواند تا سال 2030 بین 1.2 تا 5 میلیون تن زباله الکترونیکی تولید کند. استخراج مواد معدنی حیاتی برای این دستگاهها اغلب در شرایطی ناپایدار و فاقد مقررات انجام میشود، و زبالههای الکترونیکی حاوی فلزات سنگین سمی مانند سرب و جیوه نیز به مشکلات زیستمحیطی میافزایند.
برخی از مدافعان صنعت استدلال میکنند که مصرف انرژی هوش مصنوعی آنقدر فاجعهبار نیست. برخی گزارشها ادعاهای «وحشتآور» را رد کردهاند و استدلال میکنند که سهم کنونی هوش مصنوعی (فقط 0.02% از کل انرژی جهانی) جای نگرانی ندارد. آنها همچنین بر این باورند که هوش مصنوعی میتواند با بهینهسازی سیستمهای انرژی و حملونقل، کاهش انتشار گازهای گلخانهای را در مقیاس وسیعتر ایجاد کند.
بااین حال، تجزیه و تحلیلهای علمی اخیر نشان میدهند که این استدلالها اثرات واقعی هوش مصنوعی را دست کم میگیرند. تحقیقات نشان میدهد که مراکز داده در حال حاضر 4.4% از کل برق ایالات متحده را مصرف میکنند، و پیشبینی میشود که هوش مصنوعی به تنهایی تا سال 2028 تا 22% از برق خانوارها را استفاده کند. همچنین مشخص شده است که انرژی مورد استفاده توسط خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی دارای شدت کربن 48% بالاتری نسبت به میانگین ایالات متحده است.
با وجود هزینههای زیستمحیطی، استفاده از هوش مصنوعی در تجارت – بهویژه در طراحی وب – رو به افزایش است و 70 درصد از شرکتهای بزرگ قصد دارند سرمایهگذاری خود را در این زمینه افزایش دهند. این امر به این معنی است که مشاغل و طراحان آگاه به محیط زیست باید تعادلی بین هزینههای زیستمحیطی هوش مصنوعی و مزایایی که به همراه دارد، پیدا کنند.
قبل از استفاده از هر ابزار مبتنی بر هوش مصنوعی، ابتدا مطمئن شوید که پایههای وبسایت شما پایدار هستند. اصول اساسی طراحی وب مانند استفاده از فونتهای سیستمی بهجای فایلهای سفارشی سنگین، به حداقل رساندن جاوا اسکریپت و مدیریت دقیق تصاویر میتواند اثرات کربنی صفحه را کاهش دهد. برای مثال، یک صفحه وب متوسط حدود 0.8 گرم CO₂ در هر بازدید منتشر میکند، در حالی که سایتهای طراحی شده پایدار میتوانند این میزان را تا 70 درصد کاهش دهند.
برای انتخاب ابزارهای پایدار، شفافیت و آگاهی ضروری است. بسیاری از فروشندگان هوش مصنوعی متعهد به پایداری هستند، اما ممیزیهای مستقل در کنار معیارهای منسجم مورد نیاز است. گزارشدهی استاندارد در مورد ردپای انرژی و آب به ما کمک میکند تا هزینههای واقعی ابزارهای هوش مصنوعی را درک کنیم و انتخابهای آگاهانهای داشته باشیم.
📌 توجه: این مطلب از منابع بینالمللی ترجمه و بازنویسی شده است.